😆 การวิเคราะห์ข้อมูลเชิงพรรณนา (Descriptive Analytics)

คือ การวิเคราะห์ข้อมูลเพื่อ “อธิบาย” สิ่งที่เกิดขึ้นในอดีตหรือปัจจุบัน ใช้เพื่อสรุปแนวโน้ม รูปแบบ หรือพฤติกรรมของข้อมูล

ตัวอย่าง

1. สรุปจำนวนนักเรียนเข้าเรียนตรงเวลาในแต่ละวัน

2. การสร้างกราฟยอดขายรายวันของร้านค้า

3. การคำนวณค่าเฉลี่ย คะแนนสูงสุด ต่ำสุด

😬การวิเคราะห์ข้อมูลเชิงทำนาย (Predictive Analytics)

คือ การวิเคราะห์เพื่อ “คาดการณ์” สิ่งที่อาจเกิดขึ้นในอนาคต
ใช้ข้อมูลในอดีตมาสร้างแบบจำลองเพื่อคาดการณ์ผลลัพธ์

ตัวอย่าง

1. คาดการณ์คะแนนสอบปลายภาคของนักเรียนจากคะแนนเก็บ
2. คาดการณ์นักเรียนที่อาจมีความเสี่ยงขาดเรียน
3. พยากรณ์อากาศจากข้อมูลในอดีต

********************************************************

กิจกรรมการจัดการเรียนการสอน: การวิเคราะห์ข้อมูลสำหรับ ม.5

ภาพรวม: กิจกรรมนี้ออกแบบมาเพื่อให้นักเรียน ม.5 ได้เรียนรู้และเข้าใจแนวคิดพื้นฐานของการวิเคราะห์เชิงพรรณนา (Descriptive Analytics) และการวิเคราะห์เชิงทำนาย (Predictive Analytics) ผ่านการลงมือปฏิบัติกับข้อมูลจริงและสถานการณ์จำลอง

ระยะเวลา: 4-6 ชั่วโมง (สามารถปรับให้เหมาะสมกับตารางเรียน)

อุปกรณ์/สื่อการเรียนรู้:

• คอมพิวเตอร์/แท็บเล็ตพร้อมอินเทอร์เน็ต

• โปรแกรมตารางคำนวณ (เช่น Microsoft Excel, Google Sheets)

• ชุดข้อมูลตัวอย่าง (จะเสนอในรายละเอียดของกิจกรรม)

• กระดานไวท์บอร์ด/โปรเจคเตอร์

ส่วนที่ 1: การวิเคราะห์เชิงพรรณนา (Descriptive Analytics)

วัตถุประสงค์:

• นักเรียนสามารถอธิบายความหมายและประโยชน์ของการวิเคราะห์เชิงพรรณนาได้

• นักเรียนสามารถใช้เครื่องมือพื้นฐานในการสรุปและนำเสนอข้อมูลเชิงพรรณนาได้

• นักเรียนสามารถตีความและอธิบายข้อมูลที่วิเคราะห์เชิงพรรณนาได้

กิจกรรม:

1. แนะนำแนวคิด (30 นาที):

   • การอภิปรายเริ่มต้น: ถามนักเรียนว่า "นักเรียนคิดว่าการวิเคราะห์ข้อมูลคืออะไร และเราวิเคราะห์ข้อมูลไปทำไม?" รวบรวมคำตอบและเชื่อมโยงกับแนวคิดพื้นฐาน

   • ความหมายและตัวอย่าง: อธิบายความหมายของการวิเคราะห์เชิงพรรณนาอย่างง่าย ๆ คือ "การเล่าเรื่องจากข้อมูลที่เกิดขึ้นแล้ว" ยกตัวอย่างในชีวิตประจำวัน เช่น สถิติผลการเรียนของห้อง, จำนวนนักเรียนที่ชอบวิชาคณิตศาสตร์, รายได้เฉลี่ยของครอบครัวในหนึ่งเดือน

   • ประโยชน์: เน้นย้ำประโยชน์ของการวิเคราะห์เชิงพรรณนา เช่น ช่วยให้เข้าใจสถานการณ์ปัจจุบัน, ระบุปัญหา, หรือหาแนวโน้มเบื้องต้น

2. สำรวจข้อมูลด้วยตนเอง (60-90 นาที):

   • ข้อมูลตัวอย่าง: เตรียมชุดข้อมูลขนาดเล็กที่เข้าใจง่ายและเกี่ยวข้องกับนักเรียน เช่น

     • ข้อมูลผลการสอบวิชาต่างๆ ของนักเรียนในห้อง: (ชื่อ, วิชา A (คะแนน), วิชา B (คะแนน), วิชา C (คะแนน), เพศ)

     • ข้อมูลพฤติกรรมการใช้จ่ายประจำวันของนักเรียน: (รายการ, ราคา, วันที่, ประเภทการใช้จ่าย)

   • ขั้นตอนการปฏิบัติ:

     • เปิดโปรแกรมตารางคำนวณ: ให้นักเรียนเปิด Excel หรือ Google Sheets และนำเข้าข้อมูล

     • คำนวณค่าพื้นฐาน: แนะนำให้นักเรียนใช้สูตรพื้นฐานเพื่อหาค่าต่างๆ เช่น

       • ค่าเฉลี่ย (AVERAGE): คะแนนเฉลี่ยของแต่ละวิชา

       • ค่ามัธยฐาน (MEDIAN): คะแนนกลางของแต่ละวิชา

       • ฐานนิยม (MODE): คะแนนที่นักเรียนส่วนใหญ่ทำได้

       • ค่าสูงสุด (MAX) และ ต่ำสุด (MIN): คะแนนสูงสุดและต่ำสุด

       • นับจำนวน (COUNTIF): จำนวนนักเรียนชาย/หญิง, จำนวนคนที่ชอบวิชา...

     • สร้างแผนภูมิ: แนะนำการสร้างแผนภูมิประเภทต่างๆ เพื่อแสดงข้อมูล

       • แผนภูมิแท่ง (Bar Chart): เปรียบเทียบคะแนนเฉลี่ยแต่ละวิชา, จำนวนนักเรียนชาย/หญิง

       • แผนภูมิวงกลม (Pie Chart): สัดส่วนประเภทการใช้จ่าย

       • ฮิสโตแกรม (Histogram): การกระจายตัวของคะแนน

     • ตีความข้อมูล: ให้นักเรียนแต่ละกลุ่ม (แบ่งกลุ่ม 3-4 คน) วิเคราะห์และตีความสิ่งที่ค้นพบจากข้อมูลและแผนภูมิที่สร้างขึ้น

3. นำเสนอและอภิปราย (30-45 นาที):

   • การนำเสนอ: แต่ละกลุ่มนำเสนอสิ่งที่ค้นพบจากการวิเคราะห์เชิงพรรณนา อธิบายว่าข้อมูลบอกอะไรเกี่ยวกับสถานการณ์นั้นๆ

   • การอภิปรายร่วมกัน: ครูตั้งคำถามกระตุ้นให้นักเรียนคิด เช่น "ข้อมูลเหล่านี้บอกอะไรเกี่ยวกับพฤติกรรมการเรียน/พฤติกรรมการใช้จ่ายของนักเรียน?" "เราสามารถนำข้อมูลนี้ไปปรับปรุงอะไรได้บ้าง?"

ส่วนที่ 2: การวิเคราะห์เชิงทำนาย (Predictive Analytics)

วัตถุประสงค์:

• นักเรียนสามารถอธิบายความหมายและประโยชน์ของการวิเคราะห์เชิงทำนายได้

• นักเรียนเข้าใจแนวคิดพื้นฐานของการสร้างแบบจำลองอย่างง่ายเพื่อทำนาย

• นักเรียนสามารถใช้ข้อมูลที่มีอยู่เพื่อคาดการณ์แนวโน้มในอนาคตได้ (ในระดับเบื้องต้น)

กิจกรรม:

1. แนะนำแนวคิด (30 นาที):

   • การอภิปรายเริ่มต้น: ถามนักเรียนว่า "ถ้าเราอยากรู้ว่าอนาคตจะเกิดอะไรขึ้น เราจะใช้วิธีไหนได้บ้าง?" เชื่อมโยงไปสู่การวิเคราะห์เชิงทำนาย

   • ความหมายและตัวอย่าง: อธิบายความหมายของการวิเคราะห์เชิงทำนายคือ "การใช้ข้อมูลในอดีตมาคาดการณ์สิ่งที่จะเกิดขึ้นในอนาคต" ยกตัวอย่างที่เข้าใจง่าย เช่น การพยากรณ์อากาศ, การคาดการณ์แนวโน้มราคาหุ้น, การทำนายว่าลูกค้าจะซื้อสินค้าอะไรต่อไป

   • ประโยชน์: เน้นย้ำประโยชน์ เช่น ช่วยในการวางแผน, ลดความเสี่ยง, เพิ่มประสิทธิภาพ

2. การทำนายอย่างง่ายด้วยแนวโน้ม (60-90 นาที):

   • ข้อมูลตัวอย่าง: เตรียมชุดข้อมูลที่มีแนวโน้มชัดเจน เช่น

     • ข้อมูลจำนวนผู้เข้าชมเว็บไซต์โรงเรียนรายเดือนย้อนหลัง 12 เดือน: (เดือน, จำนวนผู้เข้าชม)

     • ข้อมูลยอดขายสินค้าในร้านค้าสหกรณ์โรงเรียนรายสัปดาห์ย้อนหลัง 10 สัปดาห์: (สัปดาห์, ยอดขาย)

   • ขั้นตอนการปฏิบัติ:

     • สร้างแผนภูมิเส้น (Line Chart): ให้นักเรียนสร้างแผนภูมิเส้นเพื่อดูแนวโน้มของข้อมูล

     • การทำนายแนวโน้มด้วยสายตา (หรือใช้ Trendline ใน Excel/Google Sheets):

       • ให้นักเรียนลองลากเส้นแนวโน้มด้วยมือเปล่าบนแผนภูมิที่พิมพ์ออกมา หรือใช้ฟังก์ชัน "เพิ่มเส้นแนวโน้ม" (Add Trendline) ในโปรแกรมตารางคำนวณ

       • อธิบายว่าเส้นแนวโน้มช่วยให้เราเห็นทิศทางของข้อมูลและสามารถใช้ในการคาดการณ์จุดต่อไปได้

     • การทำนายโดยใช้ค่าเฉลี่ยเคลื่อนที่ (Moving Average) (เสริม/ถ้ามีเวลา):

       • แนะนำแนวคิดของการหาค่าเฉลี่ยย้อนหลังเพื่อทำให้แนวโน้มดูราบรื่นขึ้น (เช่น ค่าเฉลี่ยเคลื่อนที่ 3 เดือน) และใช้ค่านี้ในการคาดการณ์เดือนถัดไป

       • ให้นักเรียนลองคำนวณค่าเฉลี่ยเคลื่อนที่ในตารางคำนวณ

3. การจำลองสถานการณ์และการคาดการณ์ (45-60 นาที):

   • สถานการณ์จำลอง: ยกสถานการณ์ที่นักเรียนต้องใช้การทำนาย เช่น

     • "ถ้าจำนวนผู้เข้าชมเว็บไซต์โรงเรียนยังคงมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นแบบนี้ เดือนหน้าจะมีผู้เข้าชมประมาณเท่าไหร่?"

     • "ถ้ายอดขายสินค้าในร้านสหกรณ์มีแนวโน้มลดลง เราควรวางแผนรับมืออย่างไร?"

   • การนำเสนอข้อเสนอแนะ: ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มนำเสนอการคาดการณ์ของตนเอง พร้อมทั้งอธิบายว่า "เราจะใช้การคาดการณ์นี้ไปตัดสินใจอะไรได้บ้าง?" เช่น คาดการณ์ผู้เข้าชมเพื่อวางแผนการปรับปรุงเว็บไซต์, คาดการณ์ยอดขายเพื่อวางแผนการสั่งซื้อสินค้า

สรุปและประเมินผล (30 นาที)

• ทบทวนบทเรียน: ครูสรุปความแตกต่างและความสัมพันธ์ระหว่างการวิเคราะห์เชิงพรรณนาและการวิเคราะห์เชิงทำนาย เน้นย้ำว่าทั้งสองอย่างเป็นสิ่งสำคัญในการทำความเข้าใจข้อมูลและนำไปสู่การตัดสินใจที่ดีขึ้น

• คำถามและคำตอบ: เปิดโอกาสให้นักเรียนถามคำถาม

• การสะท้อนผล: ให้นักเรียนเขียนสรุปสั้นๆ ว่าได้เรียนรู้อะไรจากการทำกิจกรรมนี้บ้าง และคิดว่าจะนำความรู้นี้ไปใช้ประโยชน์ในชีวิตประจำวันได้อย่างไร

• การประเมิน: ประเมินจากการมีส่วนร่วมในกลุ่ม, ความเข้าใจในการใช้เครื่องมือ, การนำเสนอผลงาน, และการตอบคำถามในชั้นเรียน

ข้อเสนอแนะเพิ่มเติม:

• ใช้ข้อมูลจริงในท้องถิ่น: หากเป็นไปได้ ลองใช้ข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับโรงเรียนหรือชุมชนของนักเรียน เช่น จำนวนขยะในโรงเรียน, สถิติกิจกรรมชมรมต่างๆ จะช่วยให้นักเรียนเห็นภาพและเชื่อมโยงได้ง่ายขึ้น

• เชิญวิทยากรภายนอก (ถ้าทำได้): อาจเชิญผู้เชี่ยวชาญด้านข้อมูล (Data Analyst) จากบริษัทหรือหน่วยงานต่างๆ มาพูดคุยกับนักเรียนถึงบทบาทและความสำคัญของการวิเคราะห์ข้อมูลในโลกแห่งความเป็นจริง

• โปรเจกต์กลุ่มขนาดเล็ก: หลังจากจบบทเรียนนี้ อาจให้นักเรียนทำโปรเจกต์กลุ่มเล็กๆ โดยให้เลือกหัวข้อที่สนใจ หาข้อมูลเอง และนำหลักการวิเคราะห์เชิงพรรณนาและเชิงทำนายไปประยุกต์ใช้

ภาพรวม: กิจกรรมนี้นักเรียนจะได้เรียนรู้ขั้นตอนการออกแบบแบบฟอร์มสำรวจข้อมูล, การตั้งคำถามที่มีประสิทธิภาพ, การเลือกเครื่องมือในการสร้างแบบฟอร์ม, และการนำข้อมูลไปใช้ประโยชน์

วัตถุประสงค์:

• นักเรียนสามารถระบุวัตถุประสงค์ของการสำรวจข้อมูลได้

• นักเรียนสามารถออกแบบและสร้างแบบฟอร์มสำรวจข้อมูลที่มีคุณภาพได้

• นักเรียนสามารถเลือกใช้เครื่องมือออนไลน์ในการสร้างแบบฟอร์มได้

• นักเรียนเข้าใจหลักการพื้นฐานของการเก็บรวบรวมข้อมูลอย่างมีจริยธรรม

ระยะเวลา: 2-3 ชั่วโมง (ไม่รวมเวลาในการเก็บข้อมูลจริง)

อุปกรณ์/สื่อการเรียนรู้:

• คอมพิวเตอร์/แท็บเล็ตพร้อมอินเทอร์เน็ต

• โปรแกรมสร้างแบบฟอร์มออนไลน์ (เช่น Google Forms, Microsoft Forms, SurveyMonkey (เวอร์ชันฟรี))

• กระดาษและปากกา (สำหรับร่างแบบฟอร์ม)

ขั้นตอนกิจกรรม

ขั้นที่ 1: ทำความเข้าใจการสำรวจข้อมูล (30 นาที)

1. การอภิปรายนำ:

   • ถามนักเรียน: "นักเรียนเคยตอบแบบสำรวจอะไรบ้างในชีวิตประจำวัน? แบบสำรวจเหล่านั้นมีประโยชน์อย่างไร?"

   • อธิบายความสำคัญของการสำรวจข้อมูล: เป็นวิธีการเก็บข้อมูลจากกลุ่มเป้าหมายเพื่อวัตถุประสงค์บางอย่าง เช่น การทำความเข้าใจความคิดเห็น, พฤติกรรม, ความต้องการ, หรือข้อมูลประชากร

   • เน้นย้ำถึงการใช้ข้อมูลอย่างมีจริยธรรมและความเป็นส่วนตัว (เช่น ไม่ถามข้อมูลส่วนตัวที่ไม่จำเป็น, แจ้งวัตถุประสงค์การเก็บข้อมูล)

2. ประเภทของคำถาม:

   • แนะนำประเภทของคำถามที่ใช้ในแบบฟอร์มสำรวจ:

     • คำถามปลายปิด (Closed-ended questions): คำถามที่มีตัวเลือกให้เลือกตอบ เช่น ใช่/ไม่ใช่, เห็นด้วย/ไม่เห็นด้วย, เลือกข้อที่ถูกต้อง (ปรนัย), ให้คะแนน 1-5

       • ข้อดี: วิเคราะห์ง่าย, ได้ข้อมูลเชิงปริมาณ

       • ข้อเสีย: อาจจำกัดความคิดเห็น

     • คำถามปลายเปิด (Open-ended questions): คำถามที่ให้ผู้ตอบเขียนตอบอย่างอิสระ

       • ข้อดี: ได้ข้อมูลเชิงลึก, ความคิดเห็นที่หลากหลาย

       • ข้อเสีย: วิเคราะห์ยาก, ใช้เวลานาน

   • ยกตัวอย่างคำถามแต่ละประเภทและอธิบายว่าควรใช้เมื่อไหร่

ขั้นที่ 2: ระดมสมองและเลือกหัวข้อ (45 นาที)

1. แบ่งกลุ่ม: แบ่งนักเรียนออกเป็นกลุ่มละ 3-4 คน

2. ระดมสมองหัวข้อ: ให้แต่ละกลุ่มระดมสมองเพื่อเสนอหัวข้อการสำรวจข้อมูลที่น่าสนใจและสร้างสรรค์ โดยเน้นหัวข้อที่เกี่ยวข้องกับชีวิตประจำวันของนักเรียนหรือประเด็นที่นักเรียนสนใจ

3. เกณฑ์การเลือกหัวข้อ: ครูแนะนำเกณฑ์ในการเลือกหัวข้อ:

   • ความน่าสนใจ: หัวข้อที่นักเรียนและเพื่อนๆ สนใจอยากรู้คำตอบ

   • ความเป็นไปได้: สามารถเก็บข้อมูลได้จริงจากกลุ่มเป้าหมายที่เข้าถึงได้ (เช่น เพื่อนนักเรียน, ครู, คนในครอบครัว)

   • ประโยชน์: ข้อมูลที่ได้สามารถนำไปใช้ประโยชน์หรือนำเสนอข้อเสนอแนะได้

   • ไม่ละเมิดความเป็นส่วนตัว: ไม่ถามข้อมูลที่ละเอียดอ่อนหรือเป็นส่วนตัวเกินไป

4. เลือกหัวข้อ: แต่ละกลุ่มเลือกหัวข้อที่ดีที่สุด 1 หัวข้อ (อาจให้แต่ละกลุ่มนำเสนอหัวข้อสั้นๆ ก่อนเลือก)

ตัวอย่างหัวข้อที่สร้างสรรค์ (สำหรับนักเรียน ม.5)

นี่คือหัวข้อที่น่าสนใจและสร้างสรรค์ที่นักเรียนสามารถนำไปสำรวจได้:

1. "พฤติกรรมการใช้สื่อสังคมออนไลน์ของนักเรียน ม.ปลาย และผลกระทบต่อการเรียน"

   • คำถามที่น่าสนใจ: ใช้แพลตฟอร์มใดบ้าง, ใช้เวลาเท่าไหร่ต่อวัน, เนื้อหาที่ติดตาม, เคยรู้สึกกดดัน/เปรียบเทียบตัวเองกับผู้อื่นหรือไม่, มีผลต่อสมาธิในการเรียนอย่างไร

2. "ความสนใจในอาชีพแห่งอนาคตของนักเรียน ม.ปลาย: อะไรคือแรงบันดาลใจและอุปสรรค?"

   • คำถามที่น่าสนใจ: สนใจอาชีพอะไร, แรงบันดาลใจคืออะไร, คิดว่าต้องเตรียมตัวอย่างไร, อุปสรรคที่คาดว่าจะเจอ, บทบาทของโรงเรียนในการสนับสนุน

3. "แนวคิดและทัศนคติของนักเรียน ม.ปลาย ต่อประเด็นสิ่งแวดล้อมในโรงเรียนและชุมชน"

   • คำถามที่น่าสนใจ: ตระหนักถึงปัญหาสิ่งแวดล้อมแค่ไหน, กิจกรรมที่ทำเพื่อรักษาสิ่งแวดล้อม, ข้อเสนอแนะในการปรับปรุงการจัดการขยะ/พลังงานในโรงเรียน

4. "พฤติกรรมการบริโภคอาหารกลางวันของนักเรียนในโรงเรียน: สุขภาพและเศรษฐกิจ"

   • คำถามที่น่าสนใจ: งบประมาณอาหารกลางวันต่อวัน, ประเภทอาหารที่เลือก, ความพึงพอใจในคุณภาพ/ราคาอาหารโรงเรียน, ข้อเสนอแนะเพื่อสุขภาพที่ดีขึ้น

5. "ความเครียดในการเรียนและการจัดการของนักเรียน ม.ปลาย: แหล่งที่มาและวิธีการรับมือ"

   • คำถามที่น่าสนใจ: ระดับความเครียด, สาเหตุหลักของความเครียด, วิธีการจัดการความเครียด, สิ่งที่โรงเรียน/ผู้ปกครองสามารถช่วยได้

ขั้นที่ 3: ร่างแบบฟอร์มและสร้างด้วยเครื่องมือออนไลน์ (60-90 นาที)

1. ร่างแบบฟอร์ม (บนกระดาษ):

   • แต่ละกลุ่มเริ่มร่างคำถามสำหรับหัวข้อที่เลือก โดยคำนึงถึงวัตถุประสงค์ของการสำรวจ

   • จัดเรียงคำถามให้เป็นระบบ (เช่น ข้อมูลทั่วไปก่อน, ตามด้วยคำถามหลัก)

   • กำหนดประเภทของคำถาม (ปลายปิด/ปลายเปิด) และตัวเลือกคำตอบให้ชัดเจน

   • เพิ่มส่วน "คำชี้แจง" และ "วัตถุประสงค์" ของการสำรวจที่ต้นแบบฟอร์ม

   • เพิ่มส่วน "ข้อเสนอแนะเพิ่มเติม" (คำถามปลายเปิด) ที่ท้ายแบบฟอร์ม

2. สร้างแบบฟอร์มออนไลน์:

   • ครูสาธิตการใช้ Google Forms (หรือเครื่องมืออื่นที่เลือก) เบื้องต้น

   • ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มลงมือสร้างแบบฟอร์มของตนเองในเครื่องมือออนไลน์

   • เน้นการใช้ฟังก์ชันต่างๆ เช่น การเลือกประเภทคำถาม, การตั้งค่าให้เป็นคำถามบังคับตอบ, การเพิ่มส่วน (Section), การปรับแต่งธีม

   • ตรวจสอบความถูกต้องของคำถามและตัวเลือกคำตอบ

ขั้นที่ 4: ทดสอบและปรับปรุง (30 นาที)

1. ทดสอบแบบฟอร์ม: ให้แต่ละกลุ่มสลับกันทดลองตอบแบบฟอร์มของกลุ่มอื่น

2. ให้ข้อเสนอแนะ: หลังจากทดลองตอบ ให้แต่ละกลุ่มให้ข้อเสนอแนะแก่กลุ่มที่สร้างแบบฟอร์ม เช่น

   • คำถามเข้าใจง่ายหรือไม่?

   • ตัวเลือกคำตอบครอบคลุมหรือไม่?

   • มีคำถามที่ซ้ำซ้อนหรือกำกวมหรือไม่?

   • การจัดวางสวยงามและใช้งานง่ายหรือไม่?

3. ปรับปรุงแบบฟอร์ม: แต่ละกลุ่มนำข้อเสนอแนะไปปรับปรุงแบบฟอร์มของตนให้สมบูรณ์ยิ่งขึ้น

ขั้นที่ 5: เก็บข้อมูลและนำเสนอ (นอกเวลาเรียน + 60 นาทีในชั้นเรียน)

1. เก็บข้อมูล:

   • แต่ละกลุ่มส่งลิงก์แบบฟอร์มให้เพื่อนร่วมห้อง, ครู, หรือคนในครอบครัวช่วยตอบ (ตามกลุ่มเป้าหมายที่กำหนด)

   • กำหนดจำนวนผู้ตอบขั้นต่ำ (เช่น อย่างน้อย 20-30 คน)

   • เน้นย้ำเรื่องจริยธรรมอีกครั้ง: แจ้งวัตถุประสงค์, ไม่บังคับตอบ, รับประกันความเป็นส่วนตัวของข้อมูล

2. รวบรวมและวิเคราะห์ข้อมูลเบื้องต้น:

   • เมื่อได้ข้อมูลครบถ้วน ให้นักเรียนดูผลลัพธ์ที่ได้จากเครื่องมือออนไลน์ (Google Forms จะสรุปผลเป็นกราฟให้โดยอัตโนมัติ)

   • ให้นักเรียนลองตีความข้อมูลเบื้องต้นจากกราฟที่ได้

3. นำเสนอผล:

   • แต่ละกลุ่มนำเสนอหัวข้อ, วัตถุประสงค์, แบบฟอร์มที่สร้าง, และสรุปผลการสำรวจเบื้องต้นที่ได้

   • อภิปรายถึงสิ่งที่ค้นพบ, ข้อจำกัดของการสำรวจ, และข้อเสนอแนะที่ได้จากข้อมูล

การประเมินผล

• การมีส่วนร่วมในกลุ่ม: การร่วมระดมสมอง, การออกแบบ, การสร้างแบบฟอร์ม

• คุณภาพของแบบฟอร์ม: ความชัดเจนของคำถาม, ความเหมาะสมของตัวเลือก, การจัดวาง

• ความเข้าใจในกระบวนการ: การอธิบายวัตถุประสงค์, การเลือกคำถาม, การใช้เครื่องมือ

• การนำเสนอผล: ความสามารถในการสรุปและตีความข้อมูลเบื้องต้น

วัตถุประสงค์:

• นักเรียนสามารถรวบรวมและจัดระเบียบข้อมูลที่ได้จากการสำรวจได้

• นักเรียนสามารถใช้โปรแกรมตารางคำนวณเพื่อสรุปข้อมูลเชิงพรรณนา (ค่าเฉลี่ย, ร้อยละ, จำนวน) ได้

• นักเรียนสามารถเลือกประเภทแผนภูมิที่เหมาะสมและสร้างภาพข้อมูลได้อย่างมีประสิทธิภาพ

• นักเรียนสามารถตีความข้อมูลและนำเสนอผลการสำรวจอย่างชัดเจนและน่าสนใจ

ระยะเวลา: 3-4 ชั่วโมง

อุปกรณ์/สื่อการเรียนรู้:

• คอมพิวเตอร์/แท็บเล็ตพร้อมอินเทอร์เน็ต

• โปรแกรมตารางคำนวณ (เช่น Microsoft Excel, Google Sheets)

• โปรแกรมนำเสนอ (เช่น Microsoft PowerPoint, Google Slides, Canva)

• ข้อมูลที่ได้จากการสำรวจในกิจกรรมที่แล้ว

ขั้นตอนกิจกรรม

ขั้นที่ 1: เตรียมข้อมูลและทำความสะอาดข้อมูล (60 นาที)

1. ดาวน์โหลดข้อมูล:

   • ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มดาวน์โหลดข้อมูลที่ได้จากการสำรวจจากเครื่องมือออนไลน์ (เช่น Google Forms สามารถดาวน์โหลดเป็นไฟล์ Excel ได้)

   • เปิดไฟล์ข้อมูลในโปรแกรมตารางคำนวณ

2. ทำความสะอาดข้อมูลเบื้องต้น (Data Cleaning):

   • ตรวจสอบความถูกต้อง: ให้นักเรียนตรวจสอบข้อมูลที่ได้ว่ามีข้อผิดพลาดหรือไม่ เช่น การพิมพ์ผิด, คำตอบที่นอกเหนือจากตัวเลือก

   • จัดการข้อมูลที่หายไป (Missing Data): อภิปรายว่าควรจัดการกับข้อมูลที่ผู้ตอบไม่ได้กรอกอย่างไร (เช่น ลบแถวนั้นทิ้งถ้ามีน้อย, หรือปล่อยไว้ถ้าไม่ส่งผลต่อการวิเคราะห์)

   • แปลงข้อมูล (ถ้าจำเป็น): เช่น ถ้าคำตอบเป็นข้อความ อาจต้องแปลงเป็นตัวเลขเพื่อการคำนวณ (เช่น "ชาย" เป็น 1, "หญิง" เป็น 0)

   • จัดรูปแบบข้อมูล: จัดให้ข้อมูลอยู่ในรูปแบบที่ง่ายต่อการวิเคราะห์ (เช่น แต่ละคอลัมน์คือหนึ่งคำถาม, แต่ละแถวคือหนึ่งผู้ตอบ)

ขั้นที่ 2: สรุปข้อมูลเชิงพรรณนา (Descriptive Statistics) (90 นาที)

1. ทบทวนสถิติเชิงพรรณนา:

   • ทบทวนแนวคิดค่าเฉลี่ย, มัธยฐาน, ฐานนิยม, ค่าสูงสุด, ต่ำสุด, และที่สำคัญคือ ร้อยละ (Percentage) และ ความถี่ (Frequency) ซึ่งเป็นสิ่งสำคัญในการสรุปผลแบบสำรวจ

2. การคำนวณในโปรแกรมตารางคำนวณ:

   • ความถี่และร้อยละ: สาธิตการใช้ฟังก์ชัน COUNTIF หรือ COUNTIFS เพื่อนับความถี่ของแต่ละตัวเลือก และคำนวณร้อยละของคำตอบสำหรับคำถามปลายปิด

     • ตัวอย่าง: "นักเรียนส่วนใหญ่ (xx%) ใช้เวลาบนสื่อสังคมออนไลน์มากกว่า 3 ชั่วโมงต่อวัน"

   • ค่าเฉลี่ย/มัธยฐาน: สำหรับคำถามที่เป็นตัวเลข (เช่น อายุ, คะแนน) หรือคำถามแบบมาตราส่วน (Rating Scale)

   • การจัดกลุ่มข้อมูล: หากมีคำถามปลายเปิดที่สามารถจัดกลุ่มคำตอบได้ ให้นักเรียนลองอ่านและจัดกลุ่มความคิดเห็นที่คล้ายกัน

3. สร้างภาพข้อมูล (Data Visualization):

   • เลือกแผนภูมิที่เหมาะสม:

     • แผนภูมิแท่ง (Bar Chart): สำหรับเปรียบเทียบความถี่หรือร้อยละของตัวเลือกต่างๆ (เช่น สัดส่วนเพศ, แพลตฟอร์มที่ใช้บ่อยที่สุด)

     • แผนภูมิวงกลม (Pie Chart): สำหรับแสดงสัดส่วนของส่วนประกอบทั้งหมด (เช่น สัดส่วนของแหล่งที่มาของความเครียด)

     • แผนภูมิเส้น (Line Chart): หากข้อมูลมีการเปลี่ยนแปลงตามเวลา (ไม่น่าใช้มากในการสำรวจครั้งเดียว แต่เป็นความรู้เพิ่มเติม)

   • สร้างแผนภูมิ: ให้นักเรียนสร้างแผนภูมิจากข้อมูลที่สรุปได้ในโปรแกรมตารางคำนวณ

   • หลักการออกแบบแผนภูมิที่ดี:

     • ชื่อแผนภูมิ: ชัดเจนและเข้าใจง่าย

     • ป้ายกำกับแกน: ระบุหน่วยและสิ่งที่วัด

     • คำอธิบาย (Legend): ถ้ามีหลายชุดข้อมูล

     • ความเรียบง่าย: ไม่ใส่ข้อมูลที่ไม่จำเป็นมากเกินไป

     • สีที่เหมาะสม: เลือกใช้สีที่อ่านง่ายและสื่อความหมาย

ขั้นที่ 3: ตีความข้อมูลและเตรียมการนำเสนอ (60 นาที)

1. ตีความผลลัพธ์:

   • แต่ละกลุ่มอภิปรายร่วมกันว่า "ข้อมูลที่ได้บอกอะไรเราบ้าง?"

   • ค้นหาข้อค้นพบที่สำคัญ (Key Findings) จากการวิเคราะห์เชิงพรรณนา เช่น

     • "อะไรคือสิ่งที่โดดเด่นที่สุดในข้อมูล?"

     • "มีแนวโน้มอะไรที่น่าสนใจ?"

     • "มีอะไรที่แตกต่างจากที่คาดการณ์ไว้หรือไม่?"

     • "มีปัญหาหรือโอกาสอะไรที่ข้อมูลชี้ให้เห็น?"

   • เชื่อมโยงผลลัพธ์กับวัตถุประสงค์ของการสำรวจที่ตั้งไว้ตั้งแต่แรก

2. จัดโครงสร้างการนำเสนอ:

   • แนะนำโครงสร้างการนำเสนอผลการสำรวจ:

     • สไลด์ที่ 1: ชื่อเรื่องและชื่อกลุ่ม

     • สไลด์ที่ 2: วัตถุประสงค์ของการสำรวจ: เราต้องการหาคำตอบอะไร

     • สไลด์ที่ 3: ระเบียบวิธีวิจัยเบื้องต้น: กลุ่มเป้าหมายคือใคร, จำนวนผู้ตอบ, เครื่องมือที่ใช้

     • สไลด์ที่ 4-X: ผลการสำรวจและข้อค้นพบที่สำคัญ: แสดงแผนภูมิพร้อมคำอธิบายและตีความผลลัพธ์

     • สไลด์สุดท้าย: สรุปและข้อเสนอแนะ: สรุปสิ่งที่ค้นพบโดยรวม และเสนอแนะแนวทางแก้ไขหรือข้อคิดเห็นที่ได้จากข้อมูล

ขั้นที่ 4: นำเสนอผลการสำรวจ (60-90 นาที ขึ้นอยู่กับจำนวนกลุ่ม)

1. การนำเสนอ:

   • แต่ละกลุ่มนำเสนอผลการสำรวจตามโครงสร้างที่เตรียมไว้

   • เน้นการอธิบายให้เข้าใจง่าย ไม่ใช่แค่อ่านตัวเลขจากแผนภูมิ

   • ฝึกการตอบคำถามที่อาจเกิดขึ้น

2. การอภิปรายและให้ข้อเสนอแนะ:

   • หลังจากแต่ละกลุ่มนำเสนอ ครูและเพื่อนร่วมชั้นสามารถตั้งคำถามและให้ข้อเสนอแนะ

   • เน้นการให้ข้อเสนอแนะเชิงสร้างสรรค์เกี่ยวกับการนำเสนอ, การตีความข้อมูล, และข้อเสนอแนะที่ได้

การประเมินผล

• ความสามารถในการใช้โปรแกรมตารางคำนวณ: การคำนวณสถิติพื้นฐานและการสร้างแผนภูมิ

• คุณภาพของภาพข้อมูล: ความเหมาะสมของแผนภูมิ, ความชัดเจน, ความสวยงาม

• การตีความข้อมูล: ความถูกต้องและเชิงลึกของการตีความผลลัพธ์

• คุณภาพการนำเสนอ: ความชัดเจน, ความน่าสนใจ, การตอบคำถาม, การทำงานร่วมกันในกลุ่ม